Czerwony Front, ramię w ramię z towarzyszami z IMT (Międzynarodowa Tendencja Marksistowska) z przyjemnością ogłasza rok 2024 – rokiem Lenina!
Rozpoczynamy w ten sposób kampanię, w ramach której przybliżymy nauki Lenina w jej prawdziwej formie – formie rewolucyjnej teorii i praktyki. W erze narastającego kryzysu, a więc także ruchów rewolucyjnych, burżuazyjny przemysł fałszerstw wobec przywódców klasy robotniczej pracuje pełną parą. Jednocześnie nigdy wcześniej idee Lenina nie były nam tak potrzebne, jak dzisiaj.
Na początek odniesiemy się do tej wizji Lenina, w której jak w krzywym zwierciadle odbijają się jego wrogowie – kapitaliści i biurokraci. Drugą część stanowi notatka na temat życia Lenina, sporządzona przez Trockiego dla Encyclopædia Britannica w 1926 r.
Robotnicy uczą się doceniać tych przywódców, którzy wskazują ścieżkę postępu i podążają nią bez wahania, nawet jeśli uprzedzenia samego proletariatu chwilowo im przeszkadzają. Wraz z tym darem potężnego umysłu Włodzimierz Iljicz został również obdarzony nieugiętą wolą. Połączenie tych cech tworzy prawdziwego rewolucyjnego przywódcę, którego cechuje odważny, nieprzejednany umysł i twarda, nieugięta wola.
L. Trocki, Lenin, 1925, tłumaczenie nasze
Lenin żyje!
Niech ból, który odczuwamy, który przeszywa nasze serca za każdym razem, gdy myślimy, że Lenina już nie ma, niech będzie dla każdego z nas napomnieniem, ostrzeżeniem, apelem: Wasza odpowiedzialność wzrasta. Bądźcie godni przywódcy, który który was szkolił!
L. Trocki, Lenin nie żyje, 1924, tłumaczenie nasze
Tymi słowami Lew Trocki żegnał swojego towarzysza i nauczyciela, Włodzimierza Iljicza Uljanowa – Lenina. Dziś obchodzimy stulecie jego śmierci, i zarazem z dumą ogłaszamy – Lenin żyje!
Nasze rewolucyjne rozumienie Lenina różni się jednak zarówno od starych burżuazyjnych kłamstw, jak i stalinowskiej, biurokratycznej hagiografii. Charakteryzując los nauki Marksa, Lenin zaznaczał:
Klasy uciskające nieustannie prześladowały wielkich rewolucjonistów za ich życia, na nauki ich odpowiadały dziką wściekłością, szaloną nienawiścią, niepohamowaną powodzią kłamstw i oszczerstw. Po ich zgonie usiłuje się z nich uczynić nieszkodliwe obrazy święte, kanonizować ich niejako, otoczyć pewną sławą ich imię w celu „pocieszenia” i ogłupienia klas uciskanych, wyjaławiając treść rewolucyjnej teorii, przytępiając jej ostrze rewolucyjne, trywializując ją.
W. I. Lenin, Państwo a rewolucja
„Dzika wściekłość” i „święte obrazy” są tylko pozorną sprzecznością. W istocie cel jest jeden – „przytępić ostrze rewolucyjne”. Dla burżuazji i biurokracji idee Lenina oznaczają śmiertelne niebezpieczeństwo. By je ukryć, obie ochoczo przystąpiły do budowania nowego boga – bez żartów! Połowa oblicza tej wszechmocnej chimery to zmarszczona twarz krwawego dyktatora, z drugiej zaś płynie słowo tajemnicy wiary, którego nie należy rozumieć, a wyłącznie powtarzać i wierzyć. Obie mają z postacią Lenina tyle wspólnego, co Rewolucja Październikowa z zamachem stanu.
Człowiek stwarza boga na swoje podobieństwo. Kapitaliście horyzont ograniczają natomiast własne interesy klasowe. Światem kapitału rządzi zasada zysku za wszelką cenę – kto nie wierzy, ten niech spojrzy choćby na ostatnią „humanitarną” rzeź Gazy. Dlatego też bajka burżuazji o Leninie-potworze jest tylko odbiciem jej własnych działań, jej własnej psychologii i motywacji. I oto Lenin-Goliat kroczy przez karty historii jak antyczny heros, własnoręcznie pokonując carat i Rząd Tymczasowy, dokonując „przewrotu” i topiąc świat we krwi, by wreszcie ukoronować się jako „przywódca” Rosji Radzieckiej, która od burżuazyjnych krajów różni się tym właśnie, że jako jedyna stosuje „terror” i niespotykaną nigdzie indziej dyktaturę. Dla burżuazji fakt, że zamiast zmiany warty w jej komitecie wykonawczym cały kapitalistyczny porządek legł w gruzach, jako wynik wspólnego działania zjednoczonej klasy robotniczej, jest po prostu nie do przyjęcia.
Religia jest również niezbędna, gdy własną przeciętność należy tłumaczyć boskim nadaniem. Nadbudowa ideologiczna feudalnych królów opierała się na ich namaszczeniu przez Najwyższego. Biurokracja potrzebowała swoje żerowanie na klasie pracującej uzasadnić „namaszczeniem” przez Lenina. Nie mogła zrobić nic innego, gdyż sama była wyłącznie pasożytniczą warstwą miernot i epigonów bez własnych zasług. Ileż się trzeba było starać, by po czasie „poprawiać” Lenina tak, by jego myśl była zgodna z aktualnymi potrzebami biurokratów! Po „delikatnej” zmianie barw na burżuazyjne, rosyjska oligarchia nie potrzebowała już jednak tego politycznego kanibalizmu, a jej parlamentarny przedstawiciel, Władimir Putin, bez wstydu powtarza dziś stare bajki o Leninie jako „niemieckim agencie”.
Niestety! Z przykrością musimy donieść, że Lenin nie był ani herosem, ani autokratą, ani bogiem. Był za to pilnym uczniem Marksa i Engelsa, wspaniałym organizatorem, teoretykiem i naukowcem-filozofem. Był też rewolucjonistą z krwi i kości, przywódcą klasy pracującej, jej jak najlepszym nauczycielem. Właśnie dlatego wszelkiego rodzaju centryści, reformiści i akademicy z chęcią oddają się bardzo „owocnej” analizie tego czy innego słówka Marksa, o ile uda im się odrzeć jego dorobek z wszelkich „przestarzałych” idei – idei rewolucji i walki klas. Lenin jednak poszedł krok dalej, stanął na czele rewolucji, która odniosła sukces, i za to „przestępstwo” przeciwko świętemu prawu własności jest dla tych „obiektywnych badaczy” nie do przyjęcia. Takie jest źródło całego potoku kłamstw, którymi karmi nas klasa panująca.
Lekcje, które dał nam Lenin, są najlepszym narzędziem nie tylko do zrozumienia świata, ale i kluczem do tego, by go zmienić. Lenin prowadził nieprzejednaną walkę z wulgaryzacją marksizmu, rewizjonizmem i wszelkimi wpływami obcych klas w ramach ruchu socjalistycznego. Opisywał rozwój kapitalizmu w Rosji jako kraju półfeudalnym i grabionym przez zachodni kapitalizm. Wypracował jak najnowocześniejszy opis najwyższego stadium tego systemu – imperializmu. Podkreślał palącą potrzebę rewolucji permanentnej i światowej. Dogłębnie zwalczał idealizm i teoretyczne „mętniactwo” w ramach partii bolszewickiej. Tłumaczył i rozwijał marksistowską myśl polityczną, ekonomiczną i filozoficzną. Posiadał umiejętność jak najjaśniejszego tłumaczenia choćby najbardziej zawiłych sytuacji i zadań taktycznych. Na każdym tym polu był gigantem.
Jeżeli jednak wybrać jedną cechę, za którą najbardziej podziwia go klasa pracująca i rewolucjoniści całego świata, a za którą zyskał nieprzejednaną pogardę i nienawiść klasy panującej, to jest to niezachwiana wiara w klasę robotniczą. Cała działalność Lenina była podporządkowana właśnie pracującym masom – nie partyjnym kolegom, aparatowi państwowemu, czy własnym interesom. Najlepiej fakt ten obrazuje decydujący moment rewolucji rosyjskiej – przybycie Lenina do Piotrogrodu w 1917 r.
Do zebranych na Dworcu Fińskim „dygnitarzy” partyjnych Lenin odwrócił się plecami. Stanął twarzą do robotników i wykrzyknął: „Niech żyje rewolucja socjalistyczna”!
Nie był to przypadek ani pusty gest. W tym czasie kierownictwo partii bolszewickiej w Piotrogrodzie, w tym Stalin i Kamieniew, proponowali zbliżenie z burżuazyjnym Rządem Tymczasowym. To właśnie masy, nie za namową bolszewików, lecz przeciw nim, nawoływały do przejęcia władzy we własne ręce. Gdyby Leninowi zależało na osobistej władzy, nic nie stało na przeszkodzie, by dogadać się z członkami rządu i aparatem własnej partii. Ale Lenin zawsze stał po stronie klasy pracującej, reprezentował jej interesy – i tylko jej. Taki jest główny „grzech” Lenina i najważniejsza lekcja, jaką możemy wyciągnąć z jego pracy.
Powtórzmy zatem – Lenin żyje! Nie jako bohater epopei burżuazyjnych kłamstw i nie jako bezwartościowy symbol przeszłości. Żyje jako wzór rewolucjonisty do końca oddanego sprawie klasy robotniczej – ogromnej większości społeczeństwa.
Rok 2024 jest rokiem Lenina. Czerwony Front zobowiązuje się zarówno obalać mity, jak burzyć puste w środku posągi. Zachęcamy gorąco każdego do tego, by oddać Leninowi głos – czytajcie jego dzieła! Nie znajdziecie tam ani cienia „szaleńca”, przed którym tak ochoczo ostrzega nas burżuazja. Znajdziecie za to najlepszy zbiór jak najnowocześniejszych metod na to, jak ostatecznie zerwać z kapitalizmem – systemem, który Lenin nazywał „horrorem bez końca”.
Uczyć się, uczyć się, uczyć się!
Lew Trocki – Lenin, Włodzimierz Iljicz Uljanow (1870–1924)
Lenin, założyciel i duch przewodni republik radzieckich i Międzynarodówki Komunistycznej, uczeń Marksa zarówno w teorii, jak i w praktyce, przywódca partii bolszewickiej i organizator rewolucji październikowej w Rosji, urodził się 9 (22) kwietnia 1870 r. w mieście Symbirsk, obecnie Uljanowsk. Jego ojciec, Ilja Nikołajewicz, był nauczycielem. Jego matka, Maria Aleksandrowna, której panieńskie nazwisko brzmiało Berg, była córką lekarza. Jego najstarszy brat (ur. 1866) przyłączył się do ruchu „Narodnajej Woli” [narodników – przyp. red.] i wziął udział w nieudanym zamachu na życie Aleksandra III. Został za to stracony w wieku 22 lat. Lenin, trzeci z sześcioosobowej rodziny, ukończył kurs w gimnazjum w Symbirsku w 1887 r., zdobywając złoty medal [za wyniki w nauce – przyp. red.]. Egzekucja jego brata, na zawsze odciśnięta w jego świadomości, pomogła nakreślić jego późniejsze życie.
Latem 1887 r. Lenin wstąpił na Uniwersytet Kazański, aby studiować prawo, ale w grudniu tego samego roku został relegowany za udział w zgromadzeniu studentów i wygnany na wieś. Jego wielokrotne prośby w latach 1888-9 o ponowne przyjęcie na uczelnię lub wyjazd za granicę w celu kontynuowania studiów spotykały się z odmową. Jednak jesienią pozwolono mu wrócić do Kazania, gdzie rozpoczął systematyczne studia nad myślą Marksa i po raz pierwszy nawiązał stosunki z członkami lokalnego koła marksistowskiego. W 1891 r. Lenin zdał egzaminy prawnicze na Uniwersytecie Petersburskim, a w 1892 r. rozpoczął praktykę adwokacką w Samarze. W tym i następnym roku występował jako obrońca w kilku procesach. Jego życie było jednak wypełnione głównie studiowaniem marksizmu i jego zastosowaniem do badania przebiegu rozwoju gospodarczego i politycznego Rosji, a następnie całego świata.
W 1894 r. przeniósł się do Petersburga, gdzie nawiązał kontakt z robotnikami i rozpoczął pracę propagandową. Do tego okresu należą pierwsze pisma polemiczne Lenina skierowane przeciwko partii ludowej, która nauczała, że Rosja nie zna ani kapitalizmu, ani proletariatu. Były one przekazywane z rąk do rąk w formie rękopisu. Wkrótce potem Lenin rozpoczął teoretyczną walkę z fałszerzami Marksa w legalnej prasie. W kwietniu 1895 r. Lenin po raz pierwszy wyjechał za granicę z zamiarem nawiązania stosunków z marksistowską grupą za granicą znaną jako „Wyzwolenie Pracy” (Plechanow, Zasulicz, Akselrod). Po powrocie do Petersburga zorganizował nielegalny „Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej”, który szybko stał się ważną organizacją, prowadzącą propagandę i agitację wśród robotników oraz utrzymującą kontakt z prowincjami. W grudniu 1895 r. Lenin i jego najbliżsi współpracownicy zostali aresztowani. Rok 1896 spędził w więzieniu, gdzie studiował kierunki rozwoju gospodarczego Rosji. W lutym 1897 r. został zesłany na trzy lata do prowincji Jenisej we wschodniej Syberii.
W tym czasie, w 1898 r., poślubił N. K. Krupską, swoją towarzyszkę w pracach Związku i wierną towarzyszkę przez pozostałe 26 lat swojego życia i rewolucyjnej walki. Podczas wygnania ukończył swoją najważniejszą pracę ekonomiczną, Rozwój kapitalizmu w Rosji, opartą na kompleksowym i systematycznym badaniu ogromnej masy materiałów statystycznych (1899). W 1900 r. Lenin wyjechał za granicę do Szwajcarii z zamiarem zorganizowania, wraz z grupą „Wyzwolenia Pracy”, publikacji rewolucyjnej gazety przeznaczonej dla Rosji. Pod koniec roku pierwszy numer gazety Iskra ukazał się w Monachium pod hasłem „Od iskry do płomienia!”. Celem gazety było przedstawienie marksistowskiej interpretacji problemów stojących przed rewolucją, podanie politycznych haseł walki i zorganizowanie na tej podstawie scentralizowanej „podziemnej” partii rewolucyjnych socjaldemokratów, która stojąc na czele proletariatu, powinna rozpocząć walkę z caratem, podburzając uciskane masy, a przede wszystkim wiele milionów chłopów…
W październiku 1905 r. rozpoczął się ogólnorosyjski strajk. 17 dnia miesiąca car wydał swój manifest w sprawie „Konstytucji”. Na początku listopada Lenin wrócił do Rosji z Genewy i już w swoim pierwszym artykule zaapelował do bolszewików, w związku z nową sytuacją, o zwiększenie zakresu ich organizacji i wprowadzenie do partii szerszych kręgów robotników, ale o jednoczesne zachowanie ich nielegalnego aparatu partyjnego w oczekiwaniu na kontrrewolucyjne ciosy, które były nieuniknione. W grudniu carat rozpoczął kontratak. Powstanie w Moskwie pod koniec grudnia, pozbawione wsparcia armii, bez jednoczesnych powstań w innych miastach i wystarczającej reakcji w okręgach wiejskich, zostało szybko stłumione.
W wydarzeniach 1905 roku Lenin wyróżnił trzy główne cechy – (1) tymczasowe przejęcie przez lud prawdziwej wolności politycznej, prawdziwej w tym sensie, że nieograniczonej przez ich wrogów klasowych, niezależnej pomimo wszystkich istniejących praw i instytucji; (2) stworzenie nowych i jak dotąd tylko potencjalnych organów władzy rewolucyjnej w postaci rad delegatów robotniczych, żołnierskich i chłopskich; (3) użycie siły przez lud przeciwko tym, którzy użyli jej przeciwko nim. Wnioski te, wyciągnięte z wydarzeń 1905 r., stały się przewodnimi zasadami polityki Lenina w 1917 r. i doprowadziły do dyktatury proletariatu w formie państwa radzieckiego.
Stłumienie grudniowego powstania w Moskwie zepchnęło masy na dalszy plan. Na czoło wysunęła się liberalna burżuazja. Rozpoczęła się epoka pierwszych dwóch Dum. W tym czasie Lenin sformułował zasady rewolucyjnego wykorzystania metod parlamentarnych w bezpośrednim związku z walką mas i jako środek przygotowania do nowego ataku.
W grudniu 1907 roku Lenin opuścił Rosję, by powrócić dopiero w 1917 roku. Teraz (w 1907 r.) rozpoczęła się epoka zwycięskiej kontrrewolucji, oskarżeń, zesłań, egzekucji i emigracji. Lenin prowadził walkę z wszystkimi dekadenckimi tendencjami wśród rewolucjonistów; przeciwko mienszewikom, zwolennikom likwidacji „podziemnej” partii – stąd określenie „likwidatorzy” – i zmiany ich metod pracy na czysto legalne w ramach pseudo-konstytucyjnego reżimu; przeciwko „ugodowcom”, którzy nie zrozumieli całkowitego antagonizmu między bolszewizmem a mienszewizmem i próbowali zająć pozycję pośrednią – przeciwko awanturniczej polityce Socjalistów-Rewolucjonistów [eserowców – przyp. red.], którzy próbowali nadrobić bezwład mas osobistym terroryzmem; i wreszcie przeciwko wąskiemu partyjniactwu części bolszewików, tak zwanych „odwoływaczy”, którzy domagali się odwołania socjaldemokratycznych deputowanych z Dumy w imię natychmiastowej działalności rewolucyjnej, chociaż warunki w tym momencie nie dawały na to żadnej szansy. W tej mrocznej epoce Lenin bardzo wyraźnie pokazał połączenie swoich dwóch podstawowych cech – bycia nieprzejednanym rewolucjonistą, a jednocześnie realistą, który nie popełniał błędów w doborze metod i środków.
Jednocześnie Lenin prowadził szeroko zakrojoną kampanię przeciwko próbom rewizji teoretycznych podstaw marksizmu, na których opierała się cała jego polityka. W 1908 r. napisał ważny traktat zajmujący się podstawowymi kwestiami wiedzy, skierowany przeciwko zasadniczo idealistycznej filozofii Macha, Avenariusa i ich rosyjskich zwolenników, którzy próbowali połączyć empiryczną krytykę z marksizmem. Na podstawie dogłębnych i wszechstronnych studiów nad nauką Lenin udowodnił, że metody materializmu dialektycznego sformułowane przez Marksa i Engelsa zostały całkowicie potwierdzone przez rozwój myśli naukowej w ogóle, a nauk przyrodniczych w szczególności. W ten sposób ciągła walka rewolucyjna Lenina, w której nigdy nie tracił z oczu najmniejszych praktycznych szczegółów, szła w parze z jego równie ciągłymi kontrowersjami teoretycznymi, w których osiągnął największe wyżyny wszechstronnych uogólnień…
Lenin był przygotowany do walki na skalę międzynarodową nie tylko dzięki dogłębnej znajomości marksizmu i doświadczeniu w walce rewolucyjnej i organizacji partyjnej w Rosji, ale także dzięki bliskiej znajomości ruchu robotniczego na całym świecie. Przez wiele lat uważnie śledził wewnętrzne sprawy najważniejszych państw kapitalistycznych. Znał języki angielski, niemiecki i francuski, a także włoski, szwedzki i polski. Jego realistyczna wyobraźnia i intuicja polityczna często pozwalały mu zrekonstruować pełny obraz z pojedynczych zjawisk. Lenin zawsze stanowczo sprzeciwiał się mechanicznemu stosowaniu metod jednego kraju do drugiego, badał i rozstrzygał kwestie dotyczące ruchów rewolucyjnych, nie tylko w ich międzynarodowych interakcjach, ale także w ich konkretnej formie narodowej.
Rewolucja lutowa 1917 r. zastała Lenina w Szwajcarii. Jego próby dotarcia do Rosji spotkały się ze zdecydowanym sprzeciwem rządu brytyjskiego. W związku z tym postanowił wykorzystać antagonizm walczących krajów i dotrzeć do Rosji przez Niemcy. Sukces tego planu dał wrogom Lenina okazję do zaciekłej kampanii oszczerstw, która jednak nie była w stanie powstrzymać go przed objęciem przywództwa swojej partii, a wkrótce potem rewolucji.
W nocy 4 kwietnia, po opuszczeniu pociągu, Lenin wygłosił przemówienie na Dworcu Fińskim w Piotrogrodzie. W kolejnych dniach powtarzał i rozwijał główne idee w nim zawarte. Powiedział, że obalenie caratu było tylko pierwszym etapem rewolucji. Rewolucja burżuazyjna nie mogła już zadowolić mas. Zadaniem proletariatu było uzbrojenie się, wzmocnienie władzy rad, rozbudzenie prowincji wiejskich i przygotowanie do zdobycia najwyższej władzy w imię odbudowy społeczeństwa na zasadach socjalistycznych.
Ten dalekosiężny program był nie tylko niemile widziany przez osoby zaangażowane w propagowanie patriotycznego socjalizmu, ale nawet wzbudził sprzeciw wśród samych bolszewików. Plechanow nazwał program Lenina „szaleństwem”. Lenin jednak zbudował swoją politykę nie na skłonnościach i poglądach tymczasowych przywódców rewolucji, ale na wzajemnych powiązaniach klas i logice ruchów masowych. Przewidział, że nieufność burżuazji i Rządu Tymczasowego będzie rosła z dnia na dzień, że partia bolszewicka uzyska większość w radach i że najwyższa władza przejdzie w ich ręce. Mały dziennik „Prawda” od razu stał się w jego rękach potężnym narzędziem obalenia burżuazyjnego społeczeństwa.
Polityka koalicji z burżuazją prowadzona przez patriotycznych socjalistów oraz beznadziejny atak, do którego alianci zmusili armię rosyjską na froncie – oba te czynniki rozbudziły masy i doprowadziły do zbrojnych demonstracji w Piotrogrodzie w pierwszych dniach lipca. Walka z bolszewizmem stała się niezwykle intensywna. 5 lipca kontrrewolucyjne tajne służby opublikowały rażąco sfałszowane „dokumenty”. Miały one dowodzić, że Lenin działał pod rozkazami niemieckiego sztabu generalnego. Wieczorem „niezawodne” oddziały wezwane z frontu przez Kiereńskiego i kadetów z okręgów wokół Piotrogrodu zajęły miasto. Ruch ludowy został zmiażdżony. Polowanie na Lenina osiągnęło swój szczyt. Zaczął on teraz pracować „w podziemiu”, ukrywając się najpierw w Piotrogrodzie u rodziny robotniczej, a następnie w Finlandii; udało mu się jednak pozostać w kontakcie z przywódcami partii.
Dni lipcowe i represje, które po nich nastąpiły, wzbudziły w masach przypływ energii – prognoza Lenina okazała się słuszna w każdym calu. Bolszewicy uzyskali większość w radach w Piotrogrodzie i Moskwie. Lenin zażądał zdecydowanych działań w celu przejęcia najwyższej władzy, a po swojej stronie rozpoczął nieustanną walkę z wahaniami przywódców partii. Pisał artykuły i broszury, listy, zarówno oficjalne, jak i prywatne, badając kwestię przejęcia najwyższej władzy pod każdym kątem, obalając zastrzeżenia i rozwiewając wątpliwości. Rysował obraz przekształcenia Rosji w obcą kolonię, jeśli polityka Miliukowa i Kiereńskiego będzie kontynuowana, i przewidywał, że świadomie przekażą oni Piotrogród Niemcom, aby zniszczyć proletariat. „Teraz albo nigdy!” powtarzał w pełnych pasji artykułach, listach i wywiadach.
Powstanie przeciwko Rządowi Tymczasowemu zbiegło się z otwarciem drugiego Kongresu Rad 25 października. Tego dnia Lenin, po trzech i pół miesiącach ukrywania się, pojawił się w Smolnym i stamtąd osobiście kierował walką. Na nocnym posiedzeniu 27 października zaproponował, na sesji Kongresu Rad, projekt dekretu o pokoju, który został przyjęty jednogłośnie, a drugi o ziemi, który został przyjęty przy jednym głosie sprzeciwu i ośmiu wstrzymujących się. Bolszewicka większość, wspierana przez lewe skrzydło Socjalistów-Rewolucjonistów, ogłosiła, że najwyższa władza należy teraz do rad. Powołano Radę Komisarzy Ludowych z Leninem na czele. W ten sposób Lenin przeszedł prosto z chaty, w której ukrywał się przed prześladowaniami, do miejsca najwyższej władzy.
Rewolucja proletariacka rozprzestrzeniła się szybko. Zdobywszy ziemię właścicieli majątków ziemskich, chłopi porzucili eserowców i poparli bolszewików. Rady robotnicze stały się panami sytuacji zarówno w miastach, jak i na prowincji. W takich okolicznościach zgromadzenie konstytucyjne, które zostało wybrane w listopadzie i zebrało się 5 stycznia, stało się patentowanym anachronizmem. Konflikt między dwoma etapami rewolucji był teraz na wyciągnięcie ręki. Lenin nie wahał się ani chwili. W nocy 7 stycznia Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy, na wniosek Lenina, uchwalił dekret rozwiązujący zgromadzenie konstytucyjne. Dyktatura proletariatu, powiedział Lenin, oznaczała największy możliwy stopień rzeczywistej, a nie tylko formalnej demokracji dla pracującej większości ludu. Gwarantowała im bowiem realną możliwość wykorzystania swoich zdolności, oddając w ręce robotników wszystkie te dobra materialne (budynki na zebrania, prasy drukarskie i tak dalej), bez których „wolność” pozostaje pustym słowem i iluzją. Dyktatura proletariatu w ujęciu Lenina jest niezbędnym etapem zniesienia podziałów klasowych w społeczeństwie…
Ostatnie lata i spuścizna
Wyczerpanie spowodowane nadmiernie ciężką pracą przez wiele lat zrujnowało zdrowie Lenina. Stwardnienie zaatakowało jego tętnice mózgowe. Na początku 1922 r. lekarze zabronili mu codziennej pracy. Od czerwca do sierpnia choroba szybko postępowała i po raz pierwszy zaczął tracić, choć przejściowo, zdolność mowy. Na początku października jego stan zdrowia poprawił się na tyle, że ponownie wrócił do pracy, ale nie na długo. Jego ostatnia publiczna wypowiedź kończy się wyrażeniem przekonania, że „z Rosji pod rządami NEP-u [Nowej Polityki Ekonomicznej – przyp. red.] powstanie Rosja Socjalistyczna”.
16 grudnia doznał paraliżu w prawej ręce i nodze. Jednak w styczniu i lutym nadal dyktował szereg artykułów o wielkim znaczeniu dla polityki partii, dotyczących walki z biurokracją w organizacji radzieckiej i partyjnej; o znaczeniu współpracy w stopniowym wprowadzaniu chłopów do organizacji socjalistycznej; o walce z analfabetyzmem; i wreszcie o polityce w odniesieniu do narodowości uciskanych przez carat.
Choroba postępowała i Lenin całkowicie stracił zdolność mowy. Jego praca dla partii dobiegła końca, a wkrótce także jego życie. Lenin zmarł 21 stycznia 1924 roku o godzinie 18:30 w Gorkach pod Moskwą. Jego pogrzeb był okazją do bezprecedensowej manifestacji miłości i żalu ze strony milionów ludzi.
Głównym dziełem życia Lenina było zorganizowanie partii zdolnej do przeprowadzenia rewolucji październikowej i kierowania budową socjalizmu. Teoria rewolucji proletariackiej – metody i taktyka, do których należy dążyć – stanowi podstawową treść leninizmu, który jako system międzynarodowy stanowi kulminacyjny punkt marksizmu. Ten jedyny cel wypełniał życie Lenina od czasów szkolnych. Nigdy nie wahał się w walce z tymi, których uważał za wrogów klasy robotniczej. W jego namiętnej walce nigdy nie było żadnego elementu osobistego. Spełniał to, co uważał za wymogi nieuniknionego procesu historycznego. Lenin łączył umiejętność posługiwania się materialistyczną dialektyką jako metodą naukowej orientacji w rozwoju społecznym z głęboką intuicją prawdziwego przywódcy.
Zewnętrzny wygląd Lenina wyróżniał się prostotą i siłą. Był średniego lub raczej poniżej średniego wzrostu, z plebejskimi rysami słowiańskiego typu twarzy, rozjaśnionymi jednak przez przeszywające oczy; a jego potężne czoło i jeszcze potężniejsza głowa nadawały mu wyraźnego charakteru. Był niezmordowany w pracy w niezrównanym stopniu. Jego myśli były tak samo skupione na syberyjskim wygnaniu, w Muzeum Brytyjskim, czy na posiedzeniu Komisarzy Ludowych. Tę samą przykładną sumienność wkładał w czytanie wykładów w małym klubie robotniczym w Zurychu i w organizowanie pierwszego państwa socjalistycznego na świecie.
Doceniał i kochał w pełni naukę, sztukę i kulturę, ale nigdy nie zapomniał, że jak dotąd rzeczy te są własnością niewielkiej mniejszości. Prostota jego literackiego i oratorskiego stylu wyrażała skrajną koncentrację jego duchowych sił skupionych na jednym celu. W kontaktach osobistych Lenin był zrównoważony, uprzejmy i uważny, zwłaszcza wobec słabych i uciskanych oraz dzieci. Jego sposób życia na Kremlu niewiele różnił się od życia na emigracji. Prostota jego codziennych nawyków, asceza w odniesieniu do jedzenia, picia, ubrań i ogólnie „dobrych rzeczy” w codziennym życiu w jego przypadku nie wynikały z tak zwanych zasad moralnych, ale powstały, ponieważ praca intelektualna i intensywna walka nie tylko pochłaniały jego zainteresowania i pasje, ale także dawały mu tak intensywną satysfakcję, że nie pozostawiały miejsca na dodatkowe przyjemności.
Jego myśli nigdy nie przestały zajmować się zadaniem wyzwolenia robotników, aż do momentu jego śmierci.
