Komunistyczna Partia Chin powstała 23 lipca 1921 roku na kongresie założycielskim w Szanghaju, jednym z głównych miast Chin. Zaczynając od jedynie 50 członków, ich liczba zaczęła szybko rosnąć – do 900 w 1924, aby w 1925 osiągnąć prawie 2 500. Na początku KPCh było partią stricte robotniczą, organizującą się głównie w dużych miastach, co miało się zmienić w przyszłości. Od samego początku jednak stalinowski nowotwór przerzucił się na partię poprzez Komintern i naznaczał się w mienszewickiej strategii, której szczytem była teoria „bloku czterech klas”. Według niej w warunkach chińskich należało blok robotniczo-chłopski rozszerzyć o drobnomieszczaństwo miejskie i „narodową” burżuazję, w celu walki z zagranicznym imperializmem. Była to więc zwykła strategia subordynacji wobec Kuomintangu (głównej partii burżuazyjnej chińskiej tego okresu) w ramach (pierwszego) frontu zjednoczonego. Ze słusznego założenia, że należy popierać burżuazję przeciwko feudałom, Komintern wyciągnął katastrofalne wnioski, że należy popierać Kuomintang w walce z innymi watażkami regionu i porzucać przy tym niezależność klasową.
Problemem było jednak to, że chińska burżuazja na czele z Kuomintangiem była zbyt powiązana z watażkami i obszarnikami aby wypełnić główne cele rewolucji burżuazyjnej: zjednoczenie kraju i zniszczenie pozostałości feudalnych porządków na wsi. Mimo to, KPCh pod auspicjami Kominternu opierała swoją strategię o lewe skrzydło Kuomintangu twierdząc, że można zmusić go z zewnątrz do przyjęcia innej pozycji klasowej. Był to śmiertelny błąd, który odbił się komunistom czkawką. Po poparciu ekspedycji północnej Czang Kaj-Szeka i zwycięstwie jej pierwszej fazy w 1927 KPCh liczyła sobie już dziesiątki tysięcy członków, przyciągając do siebie zarówno robotników jak i chłopów. Przywódca Kuomintangu nie mógł sobie pozwolić na rosnącą pozycję komunistów, więc rozpoczął z nimi walkę doprowadzając do masakry 5 tysięcy chińskich komunistów w Szanghaju wraz z poparciem kryminalistów i gangów, razem zabijając od kwietnia do maja od 15 do 25 tysięcy członków KPCh. Zamiast już wtedy zerwać z Kuomintangiem, KPCh łudziło się wspierając wciąż Wuhański rząd lewego skrzydła KMT, który jednak 15 lipca usunął wszystkich komunistów z partii, w odpowiedzi na co KPCh powołała w końcu Armię Czerwoną. Oficjalnie zaczęła się wojna domowa.
Z wszystkich ciosów jakie spadły na komunistów, najcięższym było oderwanie ich od robotników. Z partii robotniczo-chłopskiej KPCh przemieniło się w partię agrarno-socjalistyczną. Zamiast budować trwałe oparcie o robotników w miastach, rekrutowano ich do dołączenia do partyzantki i opuszczono de facto miasta. W ten sposób, kompletnie zerwała się więź między partią komunistyczną, a masami robotniczymi. Na wsi sprawa wyglądała lepiej – wszędzie tam, gdzie Armia Czerwona przejmowała kontrolę, zrywała wszelkie pęta feudalizmu i obszarnictwa, jednak nie mogła stworzyć stałej bazy poparcia przez strategię partyzantki i ciągły ruch. Ostatecznie porażki na polu bitwy zmusiły KPCh do wycofania się do północnej, górzystej prowincji Shanxi w czasie tzw. długiego marszu, w trakcie którego zginęło ponad 90% jego uczestników. Kuomintang był zdeterminowany do zniszczenia do reszty KPCh, i zapewne dokonałby tego gdyby nie wybuch drugiej wojny chińsko-japońskiej w 1937 roku.
Wraz z wybuchem wojny doszło do zakopania topora wojennego między komunistami, a nacjonalistami, po raz drugi w ich historii, i powstania drugiego frontu zjednoczonego, który miał na celu położyć kres inwazji Japonii na Chiny. Już w czasie wojny jednak nacjonaliści atakowali komunistów, w wyniku czego realna współpraca między dwiema stronami zakończyła się w 3 lata po jej rozpoczęciu. W 1945 wojna zakończyła się zwycięstwem aliantów po tym, jak ZSRR zajęło Mandżurię a USA zrzuciło bomby atomowe na Hiroszimę i Nagasaki. Droga do powrotu wojny domowej w Chinach znowu stanęła otworem. Teraz jednak KPCh było o wiele silniejsze, mając bazy poparcia w całym kraju dzięki swoim popularnym politykom rolnym. Zamiast po zwycięstwie spróbować dokończyć rewolucję, za poradami Stalina KPCh dążyło do rozejmu z Kuomintangiem i podzielenia kraju na strefy wpływów, lub nawet powołania wspólnego rządu. Na każdym kroku jednak, nacjonaliści sabotowali próby pojednania komunistów, i w 1946 rozpoczęli z powrotem wojnę domową, co zaskarbiło jeszcze więcej poparcia dla KPCh. Armia Kuomintangu liczebnie miała zdecydowaną przewagę, licząc sobie 3 miliony żołnierzy. Byli oni jednak pozbawieni motywacji, a armia kompletnie przeżarta korupcją. Klasy panujące Chin były jednymi z najbardziej pasożytniczych i nihilistycznych na całym świecie, i odbijało się to na korpusie oficerskim. Codziennością były sytuacje, gdy nawet połowę dostaw oficerowie nacjonalistyczni sprzedawali swoim przeciwnikom tylko by się wzbogacić.
Żołnierze często byli wcielani do armii siłą – musieli iść związani jak niewolnicy przez setki kilometrów, w czasie czego wielu z nich ginęło, tylko po to by okazało się, że nie było dla nich nawet broni. Po drugiej stronie frontu, za dezercję KPCh obiecywało żołnierzom Kuomintangu kawałek własnej ziemi i kompletny spokój. Niedziwne więc, że wielu z nich skorzystało z tej opcji. Po okresie nacjonalistycznych ofensyw, przyszedł czas na kontruderzenie KPCh, które zmiotło z powierzchni ziemi armię Kuomintangu, która straciła 2 miliony żołnierzy, głównie z powodu dezercji. Do grudnia 1949 roku wszystkie siły Kuomintangu wycofały się na wyspę Tajwan, gdzie kontynuowały swoją skrajnie nacjonalistyczną dyktaturę przez następne parę dekad. W kontynentalnych Chinach KPCh przejęła pełnię władzy i przystąpiła do niszczenia pozostałości feudalizmu, jednak opierając się wciąż w dużej mierze na drobnej i zagranicznej burżuazji w odbudowie i industrializacji kraju. Wrodzona wrogość tej klasy zmusiła jednak chińskich komunistów do złamania z nimi relacji, i przystąpienia do planowanego rozwoju gospodarki.
Polityka i strategia Komunistycznej Partii Chin była zazwyczaj nietrafiona, a częstokroć karygodna i katastrofalna. Chińska rewolucja nie została wygrana dzięki nim, a raczej wbrew nim. Cele rewolucji burżuazyjnej – powołanie demokratycznej republiki, zjednoczenie kraju, reforma rolna – były poza zasięgiem burżuazji chińskiej, zbyt związanej z klasami reakcyjnymi. Celów tych mógł dokonać jedynie proletariat w sojuszu z chłopstwem. To jest właśnie sedno rewolucji permanentnej – teorii stworzonej przez Marksa, a rozwiniętej przez Lenina i Trockiego. Tak samo szkodliwa okazała się strategia walki partyzanckiej, która kompletnie zniszczyła wpływ partii na masy, szczególnie w mieście, co kompletnie uniemożliwiło stworzenie zdrowego państwa robotniczego. To samo możemy zaobserwować na Kubie i w innych krajach, gdzie do rewolucji doszło na drodze walki partyzanckiej.
Rewolucji chińska była bezsprzecznie jednym z najważniejszych wydarzeń w historii świata. Jest także pouczającą lekcją dla marksistów i ostrzeżeniem zarówno przed biurokratyczną naroślą, jak i fałszywymi teoriami i drogami na skróty. Niech to wydarzenie będzie inspiracją dla robotników Chin, Tajwanu i całego świata!
Autor: Filip Baranowski
