Dziś obchodzimy 202 rocznicę urodzin genialnego teoretyka marksizmu – Fryderyka Engelsa. Urodził się on 28 listopada 1820 roku w Wuppertalu, jako syn fabrykanta. Mając za ojca posiadacza fabryk włókienniczych, Fryderyk Engels doświadczył na własne oczy barbarzyńskiego wyzysku, któremu byli poddani zatrudnieni tam robotnicy i dzieci. Używając pseudonimu w celu uniknięcia rozpoznania przez rodziców opisywał on kapitalistyczny wyzysk, życie robotników i ich problemy wynikające z trudnych warunków bytowych i ciężkiej, męczącej pracy. w 1841 roku podjął ochotniczą służbę wojskową. W 1844 roku nawiązał trwałą współpracę z Karolem Marksem, która trwała aż do jego śmierci. Działalność polityczna Engelsa wpłynęła na jego relacje z rodzicami, którzy sprzeciwiali się jego poglądom. Poskutkowało to odcięciem finansów, co zmusiło Engelsa do pracy w rodzinnym przedsiębiorstwie. W ten sposób Fryderyk Engels utrzymywał również rodzinę Karola Marksa. Wspólnie z nim opracował teorię tzw. socjalizmu naukowego, który po raz pierwszy bazował nie na wyobrażeniach i mrzonkach utopistów, lecz miał silną podstawę praktyczną. Oprócz tego razem działali w organizacjach robotniczych, co skutkowało powołaniem I Międzynarodówki, a po śmieci Marksa, II Międzynarodówki, będącej już w pełni organizacją marksistowską. Po śmierci ojca Engels, sprzedając fabrykę, mógł w pełni oddać się pracy politycznej, by w 1848 roku wydać wraz z Marksem Manifest komunistyczny. Po śmierci Marksa Fryderyk Engels został głównym wydawcą i edytorem niedokończonego Kapitału i innych dzieł Marksa.
Engels, oprócz działalności politycznej, zajmował się także filozofią i socjologią. Opracował pojęcie materializmu dialektycznego, wywodzącego się z heglizmu, jednak całkowicie bazującego na materii. Analizując ruch materii i jej przemiany w kontekście dziejów ludzkości, Engels wykształcił metodę zwaną materializmem historycznym, która za motor historii uznaje przeciwieństwa klasowe. Na bazie tych teorii Engels zajmował się także problemami rozwoju nadbudowy społeczeństwa czy ewolucji przyrody, czego rezultatem było powstanie prac Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa, Rozwój socjalizmu od utopii do nauki oraz Dialektyka przyrody. Na gruncie filozoficznym prowadził głośną dyskusję z Dühringiem, a także niemieckimi idealistami i młodoheglistami. Ponadto nakreślił obraz społeczeństwa po rewolucji w pracy Zasady komunizmu.
Jego praca Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa jest jedną z najważniejszych dzieł teorii marksistowskiej. Została opublikowana po raz pierwszy w 1884 roku. Engels na podstawie wyników badań antropologa Lewisa Henry’ego Morgana, stosując materializm dialektyczny, analizował rozwój struktury rodziny na przestrzeni lat. Doszedł do wniosku, że decydującym czynnikiem tych zmian jest stan oraz rozwój środków produkcji. Jako pierwszy doszedł również do wniosku, że ucisk kobiet nie istniał od zawsze i nie wynika z biologicznych czy kulturowych cech płciowych. Pojawia się on wraz z rozwojem produkcji, powstaniem własności prywatnej oraz podziałem społeczeństwa na klasy, czego konsekwencją było powstanie państwa, będącego organizacją klasy panującej do kontrolowania i dalszego eksploatowania klas wyzyskiwanych.
Engels opisywał pojawienie się rodziny patriarchalnej jako pierwszą kontrrewolucję ludzkości. Przez setki tysięcy lat, w warunkach tego, co Engels nazwał prymitywnym komunizmem, nie istniała własność prywatna ani małżeństwo w formie, jaką znamy dzisiaj. Nie istniały także klasy. Jednak rolnictwo i produkcja nadwyżek (większej ilości zasobów niż jest to potrzebne do przeżycia) stworzyły materialną podstawę dla podziału pracy, a wraz z nim do powstania klas: wyzyskiwanych i wyzyskiwaczy. Rozwijająca się klasa rządząca potrzebowała sposobu na przekazanie zgromadzonego bogactwa potomkom, co z kolei wymagało określenia ojcostwa i kontroli reprodukcji. Jedynym sposobem, aby tego dokonać, było zdegradowanie kobiet do pozycji podległej mężczyznom. Taka jest historyczna podstawa małżeństwa (w jego obecnej formie) oraz rodziny. Zatem rodzina, własność prywatna, państwo i społeczeństwo klasowe mają wspólne pochodzenie. Tak mówił o zawarciu małżeństwa, które nie będzie miało na sobie kapitalistycznej skazy:
Zupełna swoboda zawierania małżeństwa może więc dopiero wówczas stać się prawem powszechnym, gdy dzięki zniesieniu produkcji kapitalistycznej i stworzonych przez nią stosunków własności zostaną usunięte wszystkie te ekonomiczne względy uboczne, które dziś jeszcze wywierają tak potężny wpływ na wybór małżonka. Wtedy właśnie jedynym motywem stanie się wzajemna sympatia.
Dziś dążymy do uwolnienia stosunków międzyludzkich z okowów przymusu i ucisku oraz do stworzenia zdrowych podstaw współistnienia w społeczeństwie socjalistycznym. Jako Czerwony Front z dumą odwołujemy się do myśli Fryderyka Engelsa, kontynuując tradycje ruchu marksistowskiego, opartego o teorię i praktykę jego wybitnych działaczy: Marksa, Engelsa, Lenina i Trockiego.
Autor: Mateusz Szymański
